“Een orkestbak graven kon hier natuurlijk niet”, grapt dirigent en producent Arnaud Oosterbaan (40). Vanaf de hoge tribunes (1600 zitplaatsen) is het een indrukwekkend gezicht: de musici met naast zich enorme licht- en muziekinstallaties tegen de achtergrond van de kwelders van de Waddenzee. Een wel heel passend decor voor dit muziekspektakel, dat zich afspeelt in een vissersgemeenschap, zegt Oosterbaan. De geboren Fries droomde jaren van het opvoeren van deze operaklassieker in een vissersdorp. Vorig jaar gooide corona roet in het eten. Nu is het zover. Vrijdag is de première.

Publiek mag op oude schoenen komen

Gelach klinkt in het orkest, als orkestproducer Anja Abma meedeelt dat de jeans die de orkestleden tijdens de voorstellingen mogen dragen wel zwart moeten zijn. “Het mag ook een zwarte leren of een zwarte smokingbroek zijn.” Informeel moet het hoe dan ook zijn. Oosterbaan wilde beslist geen deftige voorstelling. “We hebben hier geen vip-plekken. Publiek mag op oude schoenen komen. En dekentjes meenemen.”

De tien uitvoeringen, alle uitverkocht, beginnen bij zonsondergang. Bij de tweede akte zijn de lichten van de vuurtorens van Ameland en Schiermonnikoog aan de horizon zichtbaar. Logistiek is de uitvoering een hele klus, vertelt Abma. Water is er niet. Dus staan er vier 1000-liter tanks klaar. Toen het deze week te warm werd in de orkesttent, werden er in allerijl parasols geregeld.

‘Wij zijn geen circus dat even langskomt’

Peter Grimes is een aangrijpend drama over liefde, verlies en verraad, licht dirigent Oosterbaan toe. Visser Peter Grimes verliest zijn scheepsjongen op zee. Een ongeluk, zegt hij. Maar het dorp verdenkt hem van moord en keert zich tegen Grimes. Met zijn nieuwe hulp kiest hij weer het ruime sop. “Peter Grimes vecht tegen zichzelf en de gemeenschap”, licht Oosterbaan toe. “Het is de eenling tegen de maatschappij. Een actueel thema: voor andersdenkenden is er geen plek.”

Een toegankelijke opera is het ook. Oosterbaan: “Het lijkt filmmuziek. Het publiek zit in een live film”. De dirigent werkt samen met uitvoerend producent Anke Bijlsma uit het nabijgelegen dorp Nes. De Friezin produceerde in 2008 Oer de seedyk, dat ook plaatsvond achter de zeedijk van Moddergat. Dit requiem was een eerbetoon aan de in 1883 verdronken vissers van het Friese tweelingdorp Paesens-Moddergat. Het is Bijlsma’s missie om cultuur naar haar geboortegrond te brengen. “Wij zijn geen circus dat even langskomt. Wij zoeken de verbinding met de regio.” Zo komen de twintig figuranten allemaal uit Moddergat. Voor Oosterbaan is kunst en ook opera een middel. “Om mensen samen te brengen en iets te laten beleven, maar ook om de regio te versterken.”

De lampen schijnen naar beneden, om de vleermuizen niet te verstoren

Velen verklaarden Oosterbaan en Bijlsma voor gek: een opera opvoeren in een beschermd Natura 2000-gebied? Ja, ze moesten aan veel regelgeving voldoen. De lampen schijnen tijdens de voorstelling naar beneden, om de vleermuizen niet te verstoren. Het geluid is centraal gericht op de tribune. Ook het plantje zeegerst moest in een markeringsgebied extra beschermd worden. En de hoge trap over de dijk is tijdens de voorstelling onverlicht, om scheepvaartverkeer niet te beïnvloeden.

De cast is internationaal en bestaat uit twaalf solisten, onder wie Jeannette van Schaik en Susanne Schimmack. Een mix van jong talent en oude rotten, aldus Oosterbaan. Een daarvan is Albert Bonnema (65), die werd geboren in het Friese Tzummarum en Peter Grimes vertolkt. “Met dit uitzicht over het wad versterk je een opera twintig keer”, glundert hij. Nooit eerder repeteerde de gelouterde operazanger buiten bij een straffe noordwestenwind. “Heel bijzonder en heel leuk.”

Karin de Mik – Trouw 9 september 2021